AMVES VEBASINDAN KORONA’YA SALGIN HASTALIKLARA DAİR
"Tarih boyunca pek çok salgın hastalık görülmüştür. İslam fetihlerinin ilk yıllarında yaşanan Amves vebası siyasi, sosyal vb alanlarda İslam tarihinin seyrine etki etmiştir. Bu yazımızda o günün "Korona"sı vebayı inceleyeceğiz.
Dünya tarih boyunca pek çok salgın hastalık tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. En son Çin kaynaklı olan Korona virüs yavaş yavaş dünyanın geneline yayılmış ve Sağlık Bakanımız Fahrettin Kocanın açıklamaları ile ülkemizde de var olduğunu duymuştuk. Her türlü acı ve tatlı olaydan kendince geyik malzemesi çıkarmayı başaran necip milletimiz Korona konusunda da aynı maharetini göstermiştir. Gerekli tedbirleri alma konusunda gayret sarf edilmiştir. Allah devlete zeval vermesin diyor meselenin günümüzle ilgili boyutunu burada kapatıyoruz. Günümüzden 1381 yıl evvel yani 639 yılına Kudüs yakınlarında bir köye gidelim diyorum. Köyün adı Amves. Burada çıkan ve bu köyün adıyla anılan veba salgını bölgede fütuhat yapan İslam ordularının sıkıntılar çekmesine neden olmuştur. Tarihi rivayetlere göre 25 bin civarında Müslümanın veba neticesinde vefat ettiği tespit edilmektedir. Vefat edenlerin içerisinde muhtemel 3. Halife olacak ve Resulullah tarafından "Ümmetin Emini" olarak ta vasıflandırılan Ebu Ubeyde bin Cerrah ta bulunmaktadır. Asrı Saadet'in hafızlarından biri olan Resulullah'ın vali olarak görevlendirdiği Muaz bin Cebel'de veba salgının da ölenler arasındaydı. Ayrıca Habeşistan'a hicret zamanında muhacirlerin Mekke'ye iadesini sağlamak için Necaşi ile görüşüp ileride Mekke'nin fethinde Müslüman olan ve de Şam bölgesi fetihlerinde katılmak için bölgede bulunan Suheyl bin Amr vebadan şehit olanlar arasındaydı. Şurahbil bin Hasene ve Muaviye'den önce vali olarak Şam'da görev yapan ağabeyi Yezid de şehitler arasındaydı. Vebaya karşı alınan tedbirler: Hz. Ömer halifeliğinde olan bu hastalığın en önemli sebebi pislikti ve farelerden bulaşıyordu. Hz. Ömer salgın sırasında Şam bölgesine seyahat etmeyi planlarken arkadaşları ile istişare etmiş ve geri Medine'ye dönmüştü. Burada Resulullah'ın hadisi akla geliyordu. Bir yerde veba varsa oraya gitmeyiniz eğer orada iseniz oradan çıkmayınız. Hz. Ömer o bölgeye gitmedi. Ebu Ubeyde ve Muaz bin Cebel ise olayı bir şehitlik vesilesi olarak değerlendirmişlerdi. Bölgeyi terk etmemişlerdi. Daha sonra komutayı eline alan Amr bin As ise tedbirli davranmış hastalığa yakalanmayanları yüksek dağlara çıkarmıştır. Bu çözüm işe yaramış vebalı hastalığının ulaşmadığı insanlar salgından kurtulmuştu. Salgın geçtikten sonra Hz. Ömer bölgeye gelmiş ve gıda yardımlarında bulunmuştu. Muaviye bin Ebu Süfyan'ı Şam valisi olarak atamış daha sonra Kudüs'e gitmişti. Sonuç: Bu olaya Müslümanların Suriye fetihlerini bir müddet durdurmasına rağmen Amr bin As'ın aldığı tedbirler salgının daha büyük zararlar vermesini engellemiştir. Buradan çıkaracağımız ders tarihte buna benzer olaylar sürekli var olmuştur. Halkın bilinçlenmesi ve devletin aldığı tedbirlerle hastalık atlatılmıştır. Buna rağmen salgının siyasi, sosyal ve psikolojik etkileri sürmüştür.
Mustafa AK
Tarih öğretmeni
