TUTUŞ
Türkiye'deki ders kitapları doğal olarak Türkiye merkezli bir anlatım yaptıkları için Timur, Tutuş veya Celaleddin Harzemşah gibi coğrafyamız dışındaki Türk hükümdarlarını bu coğrafyayı ilgilendirdiği kadarıyla anlatırlar. Bunlardan Timur ve Şah İsmail ile ilgili olumsuz anlatımlar daha fazladır. Bu kapsamda değerlendirebileceğimiz ve faaliyetleri birkaç satır ile anlatılan Tutuş ciddi manada incelenmesi gereken bir karakterdir.
Tacüddevle Tutuş, Sultan Alparslan'ın oğludur. Selçuklu hanedan üyelerinden biridir. Suriye merkezli bir devlet kurmuştur. Selçuklu komutanlarından Atsızın Fatımiler ile mücadelesine destek olmak amacıyla kardeşi Melik şah tarafından Suriye'ye gönderildi. Buraya geldikten sonra Atsızı öldürttü ve mülküne hâkim oldu. Bu şekilde Şam bölgesine girdi ve Suriye Selçuklu devletini kurdu. Aynı dönemde Türkiye Selçuklu hükümdarı Süleyman Şah ile mücadele etti. Bu mücadele sırasında Süleyman Şah yenildi. Bir rivayete göre Süleyman Şah'ın intihar ettiği kaydedilmiştir. Diğer rivayete göre savaş meydanında öldürüldü. Son gelişmeler onu Suriye'nin meliki yapıyordu. Bu durum biraderi ve Selçuklu hükümdarı Melikşah'ın dikkatini çekecektir. Tutuş ile devlet merkezi arasında mücadele başlayacaktır. Bir müddet sonra Melikşah'ın vefat etmesi Tutuş için iktidar kavgasının yön değiştirmesine sebebiyet verecektir.
Yeğeni Berkyaruk ile saltanat mücadelesine girdi. Suriye'den hareket etti. Sincar, Musul, Meyyafarikin yani Silvan vb. bölgeleri itaat altına alarak Tebriz şehrine kadar geldi. Asıl hedef ise Berkyaruk'un merkezi olan İsfahan'ı ele geçirmekti. Amca ve yeğenin savaşı Rey'e yakınlarında gerçekleşti. Tutuş'un sert tutumu nedeniyle bazı emirleri ve askerler karşı tarafa geçtiler. Savaş sırasında Tutuş'un öldürülmesine üzerine ordusu dağıldı. Selçuklu tarihinde Tutuş devri kapanmış oldu. Oğulları Dukak ve Rıdvan; Şam ve Halep'te emirliklerini ilan ettiler. Devletleri parçalandı. Tutuş'tan geriye Şam'da Tutuş Mescidi kaldı.
Bu da gösteriyor ki nice cihangirler ve sultanlar taht sevdasına en yakınlarını bile yok edecek düzeye gelebiliyor. Dünyadaki saltanatlarında da maksatlarına ulaşamadan ölüp gidiyorlar. Bu arada İslam düşmanlarına bir milim zarar vermeden sadece Müslümanlar arasında tefrika çıkarmayı marifet sayıyorlar. Tutuş bu şekilde yaşayıp savaş meydanında ölüp gitti. Tarih Bizans'a karşı cihat eden Süleyman Şah ve diğer hükümdarları hayırla yad etmeye devam edecek. Hayırla anılmak dileğiyle.
Mustafa AK
Seydişehir Anadolu İmam Hatip Lisesi
