BİR PORTRE: MALİYE NAZIRI CAVİT BEY
Ülkemiz gibi her dönemde ekonomik sorunlar ile boğuşan ülkelerde halkın en çok tanıdığı bir yere kadar eleştirdiği bakanlıklardan biri ekonomi bakanlığıdır. Bu nedenle ekonomi bakanlarımız devirleri uzun sürmez veya devirlerinde de rahat yüzü görmezler. Osmanlı devletinde özellikle son yüz yılda işler bu şekildeydi. Devrin ekonomi bakanları olan Maliye Nazırları topun ağzındaki kişilerdi. Bu yazımızda İttihatçıların Maliye nazırı Cavit beyi tanımaya çalışacağız.
Cavit Bey, Sebatayist kökenli bir aileden gelmektedir. Selanik doğumludur. 1902 yılına kadar olan hayatı İstanbul'da ekonomi tahsili ve bu alandaki bürokrasiye hizmetle geçer. 1902 yılında Selanik'te kurulan Fevziye mektebine müdür olur. 1907'de İttihat ve Terakki'ye katılır.1908-18 yılları arasında Selanik ve Çanakkale Mebusu seçilir. Hüseyin Hilmi Paşa hükümetinde Maliye Nazırlığı görevi başlar. Nazırlık görevi aralıklarla 1918 kadar devam eder. Artık İttihatçıların Maliye Nazırı Cavit Bey'dir. Cihan harbinde ekonomini yönetimi onun elindedir. Savaş bitince nazırlık görevi de sona ermişti. Bu defa Düyun-u Umumiye idaresinde görev alır. Ama savaş sonrasında İttihatçıların yargılanma sürecinde görevi bırakıp İsviçre ve Fransa'da yaşayacaktır.
Milli Mücadele döneminin başlarında yurtdışında İttihatçıları toplamaya çalışacaktır. 1921 Londra konferansına danışman olarak katılacaktır. Buradaki tavrından memnun kalınması üzerine İstanbul'a dönecek ve Düyun-u Umumiye 'deki görevine devam edecektir. Lozan'a giden heyette yer alacaktır. Burada İsmet Paşa ile anlaşmazlığı nedeniyle sonradan bu ekipten çıkarılacaktır. Bundan sonraki hayatı İttihat ve Terakki'nin liderliğinde devam edecektir. İttihatçıların ev toplantılarına liderlik edecek ve bu durumu sonunu hazırlayacaktır. Atatürk'e yönelik İzmir suikastına katıldığı iddiasıyla idam edilecektir. İdamını haklı veya haksız bulan görüşler mevcuttur. Ekonomide liberalizmi(serbestliği) benimseyen bir görüşe sahiptir. Hatıralarının yanında ekonomiye dair ilmi eserler yazmıştır.
Mustafa AK
Tarih Öğretmeni
